Yazar: Aktay

1- Legislative Framework

1.1 Key Laws and Regulations

The main legislation governing the banking sector is Law No 5411 (the “Banking Law“). Other key legislative and regulatory provisions are:

• Law No 1211 on the Central Bank of the Turkish Republic;
• Law No 6362 on Capital Markets;
• Law No 6102 on the Turkish Commercial Code (TCC);
• Law No 6098 on the Turkish Code of Obligations;
• Law No 5464 on Bank Cards and Credit Cards;
• Law No 3226 on Financial Leasing;
• Law No 1567 on the Protection of the Value of the Turkish Currency;
• Law No 6493 on Payment and Security Settlement Systems, Payment Services, and Electronic Money Institutions;
• the Regulation on the Principles of Corporate Governance of Banks (the “Regulation on Corporate Governance”);
• the Regulation on the Authorised Transactions of Banks and Indirect Shareholding (the “Authorisation Regulation“); and
• the Regulation on the Directors of Banks.

The Banking Regulation and Supervision Agency (BRSA) ensures regulatory and consolidated supervisory in the Turkish banking system. Pursuant to Article 82 of the Banking Law, the BRSA is a public legal entity with administrative and financial autonomy. Accordingly, the BRSA independently fulfils the regulatory and supervisory duties and powers assigned to it by the Banking Law and related legislation. The BRSA is responsible for the regulation and operation of the activities of the institutions under its supervision, and for authorising their establishment and carrying out these functions in a safe and sound manner. The BRSA has the authority to carry out both prudential and conduct supervision and to request the institutions subject to its supervision to take the necessary measures. According to Articles 146 and 149 of the Banking Law, the BRSA is entitled to impose financial penalties and certain severe sanctions on banks. In addition, Articles 150 and 161 of the Banking Law state that shareholders and members of the board of directors can also be subject to sanctions and penalties. The BRSA acts in compliance with foreign supervisory authorities and has the authority to grant authorisation to independent audit firms, as well as valuation and rating agencies. Pursuant to Article 95 of the Banking Law, the BRSA also assesses the structure, adequacy and reliability of annual financial reports prepared by independent audit institutions.

2 – Authorisation

2.1 Licences and Application Process

Types of Licences 

It is necessary to obtain permission from the BRSA in accordance with Article 6 of the Banking Law in order to establish a bank or a branch of a foreign bank in Turkey and to engage in banking, financial leasing and/or factoring activities. Banks must also obtain an operating licence from the BRSA.

Additionally, banks are required to obtain a licence from the Capital Markets Board to perform certain activities specified in Article 37 of the Capital Markets Law.

Activities of Licensed Banks and Any Restrictions

The operating licence covers all activities specified in Article 4 of the Banking Law, unless otherwise decided by the BRSA. The following activities are permitted to be carried out by banks:

• accepting deposits and participation funds;
• lending cash or non-cash loans, factoring, financial leasing services;
• providing capital market-related services such as issuance or a public offering of capital market instruments and conducting FX and derivative transactions;
• trading money market instruments and carrying out foreign exchange transactions;
• offering investment counselling services;
• guaranteeing transactions like undertaking guarantees and other liabilities in favour of other persons;
• intermediation for issuance or public offering of capital market instruments;
• providing insurance agency and individual private pension fund services;
• engaging in other activities to be determined by the BRSA;
• carrying out any type of payment and collection transactions, including cash and deposit payment and fund transfer transactions, correspondent bank transactions, or use of check accounts;
• safe-keeping services;
• carrying out foreign exchange transactions, trading of money market instruments, trading of precious metals and stones and safekeeping of such; and
• insurance agency and individual private pension fund services.

However, some of the activities listed above are restricted depending on the type of banks. Accordingly, development and investment banks cannot accept deposits and participation funds. Deposit banks cannot accept participation funds and cannot carry out financial leasing transactions. In addition, participation banks cannot accept deposits.

Pursuant to Article 39 of the Capital Markets Law, banks are also required to obtain a licence from the Capital Markets Board (CMB) for;

• receiving and transmitting orders for capital market instruments;
• executing orders for capital market instruments on behalf and account of the customer or on its own behalf and account;
• trading capital market instruments on its own account; and
• custody and administration of capital market instruments on behalf of the client and portfolio custody services.

Additionally, upon obtaining a licence from the CMB, investment and development banks may also engage in:

• managing portfolios;
• providing investment counselling;
• underwriting and sales intermediation in public offering of capital market instruments; and
• mediating sale without underwriting in the public offering of capital market instruments.

Conditions for Authorisation

The requirements for a bank establishment permit are as follows.

• The bank must be established as a joint stock company.
• Its shares must be issued in cash and registered shares.
• The founders must fulfil the necessary conditions.
• The members of the board of directors must have the necessary qualifications and professional experience to carry out the planned activities.
• The envisaged fields of activity are compatible with the planned financial, managerial and organisational structure.
• The minimum capital share should not be less than TRY30 million.
• Its articles of association must comply with the provisions of the Banking Law.
• It should have a transparent and clear shareholding structure and organisation chart.
• There should be no factors preventing consolidated audit.
• Business plans for the envisaged fields of activity, projections on the financial structure of the institution, including capital adequacy, a budget plan for the first three years, and an activity programme including internal control, risk management and internal audit system showing the structural organisation should be presented.

Banks that have obtained an establishment permit must comply with the following before the commencement of operations.

• The capital must be paid in cash and be sufficient to realise the planned activities.
• The provision of a document stating that at least one quarter of the system entrance fee, which is 10% of the minimum capital (TRY30 million), has been deposited by the founders to the fund and a commitment that the remaining amount will be paid to the fund in three monthly instalments.
• The bank must comply with the corporate governance provisions and have sufficient personnel and technical equipment.
• The managers must have the qualifications specified in the corporate governance provisions.
• The BRSA must be of the opinion that the bank has the necessary qualifications to carry out the activities.

Application Process

The applicant is required to apply to the BRSA for the establishment permit by submitting the necessary documents specified in Articles 4 and 5 of the Authorisation Regulation. The establishment permit must be approved by at least five of the seven board members of the BRSA. After obtaining the establishment permit, an operating permit must be obtained from the BRSA in accordance with Article 7 of the Authorisation Regulation. The application for an operating licence must be made within nine months from the date of publication of the BRSA’s decision on the establishment authorisation in the Official Gazette. In addition, an activity licence fee amounting to TRY2,128,115.80 (regulated in Tariff No 8 attached to the Law on Fees No 492) must be paid. This fee is paid both at the time of application for an activity licence and in each year of banking activities. Pursuant to Article 7 of the Permit Regulation, the BRSA issues the operating licence within three months at the latest from the date of application. The authorisations are valid as of the date of publication in the Official Gazette.

3 – Control

3.1 Requirements for Acquiring or Increasing Control Over a Bank

Pursuant to Article 19 of the Banking Law, the following require the permission of the BRSA:

• the merger of banks with one or more banks or financial institutions;
• the transfer of assets and liabilities of banks;
• the acquisition of all assets and liabilities of banks;
• the division of banks; and
• the change of shares.

The documents listed in Article 11 of the Licence Regulation must be attached to the applications to be made to the BRSA regarding these acquisitions and transfers, and the documents to be submitted in case the bank or financial institution is established abroad are also mentioned in the same Article.

Within three months from the date of authorisation, the relevant bodies of the banks are required to take a decision in accordance with Articles 7, 11, 15 and 19 of the Regulation on Merger, Transfer, Demerger and Share Exchange of Banks and to commence the permitted transactions. Otherwise, the authorisation granted shall be null and void.

After the acquisition, all assets and liabilities are transferred to the acquiring bank, the legal personality of the transferred institution is terminated, and it is removed from the Trade Registry.

According to Article 18 of the Banking Law, the following types of share acquisitions require the approval of the BRSA:

• the direct or indirect acquisition of shares representing 10% or more of a bank’s capital;
• the direct or indirect acquisition of shares representing or exceeding 10%, 20%, 30% or 50% of the share capital of a bank; and
• shareholding below 10%, 20%, 30% or 50% of the share capital of a bank.

As per Article 18 of the Banking Law, regardless of the percentage of share acquisition/transfer, the approval of the BRSA is required for the right to appoint members to the board of directors or audit committee and for the transfer of privileged shares or the issuance of new privileged shares.

Qualified shares are shares that directly or indirectly represent 10% or more of the capital or voting rights of the bank, or that give the privilege to appoint members to the board of directors even if this rate is below 10%. Shareholders with qualified shares must meet the conditions required for founders. Otherwise, they will no longer be entitled to shareholding rights other than dividends. It is important to noted that as a condition for obtaining the BRSA’s authorisation, a transfer fee of 1% of the nominal value of the shares to be transferred must be paid to the Savings Deposit Insurance Fund (SDIF) by the transferee. If the shares are transferred without the authorisation of the BRSA, the shareholding rights of the legal entity arising from these shares, other than dividends, will be used by the SDIF.

Article 3 of the Law No 4875 on Foreign Direct Investment states that foreign investors shall be treated equally with domestic investors. Therefore, there are no specific restrictions on foreign ownership under the Banking Law.

4 – Supervision

4.1 Corporate Governance Requirements

According to Article 22 of the Banking Law, structure, processes and principles regarding the corporate governance of banks are determined by the BRSA by taking the opinion of CMB and its associations.

Turkish banks are required to establish:

• a board of directors;
• a general manager and deputy general manager;
• a corporate governance committee;
• a remuneration committee;
• an audit committee;
• internal systems units;
• a compliance unit in relation to compliance with anti-money laundering legislation; and
• a credit committee (if the board of directors delegates its credit-related duties).

There must be at least five members (including the general manager) of the board of directors. The audit committee, which will be established by the board of directors, will have at least two members. Members will be appointed among the board members, but they cannot have an executive position.

According to Article 25 of the Banking Law, a bachelor’s degree in law, economics, finance, banking or business administration, and related fields, or an undergraduate degree in engineering together with a graduate degree in one of these fields and ten years of professional experience in banking or business administration is required for general managers. Deputy general managers are required to have at least seven years of professional experience. In addition, it is important to note that, at least two-thirds of the deputy general managers of a bank must have at least an undergraduate degree in one of the above fields.

The Regulation on Corporate Governance is another essential regulation on the corporate governance and management requirements of banks. Under this Regulation, the corporate governance principles are defined as follows.

• The corporate values and strategic targets must be determined within the bank.
• The authority and responsibilities must be explicitly determined and applied within the bank.
• The members of the board of directors must have the qualifications to fulfil their duties effectively, be aware of their role in corporate governance and be able to make independent assessments on the bank’s activities.
• The senior management must be qualified to fulfil their duties effectively and be aware of their role in corporate governance.
• The studies conducted by both bank supervisors and independent auditors must be used effectively.
• Remuneration policies must comply with the ethical values, strategic targets and the internal balances of the bank.
• Transparency in corporate governance must be ensured.

4.2 Registration and Oversight of Senior Management

The Banking Law does not specifically regulate the appointment or dismissal of board members or senior executives. In this case, since banks are joint stock companies, the provisions of the TCC shall apply.

Pursuant to Article 370 of the TCC, the board of directors may delegate its representation authority to one or more managing directors or third parties as directors. At least one member of the board of directors must be authorised to represent the company. According to Article 370 of the TCC, the board of directors may appoint those who are affiliated with the company with an employment contract as senior executives or other managers with limited authority.

According to Article 4-5-6-7 of the Regulation on the Directors of Banks, the selection or appointment of directors or senior managers must be notified to the BRSA within seven business days. The notification will include several documents providing the information required for the position.

Following their election or appointment, the members of the board of directors, the chairperson and members of the board of managers are obliged to take an oath before starting their duties. Pursuant to Article 9 of the Regulation on the Directors of Banks, the general manager, who is the ordinary member of the board of directors, and the persons who will represent the general manager must take an oath. The oath is taken at the commercial court and the document issued after the oath is sent to the BRSA. According to Article 10 of the Regulation on the Directors of Banks, directors and senior executives are obliged to declare their assets.

Legal duties of bank directors and senior executives are regulated under the Regulation on Corporate Governance. Directors and senior executives must perform their duties in a fair, transparent, accountable and responsible manner, as set out below.

• They shall ensure that the bank’s business is carried out within the framework of mission, vision, goals and policies.
• They shall act in accordance with the financial and operational plans approved by the board of directors.
• They shall comply with the Banking Law, regulations issued pursuant to the Banking Law and other legislation, articles of association and internal regulations of the bank.
• They should not accept gifts, directly or indirectly, or provide an unfair advantage in relation to the bank’s business.
• They shall ensure transparency in corporate governance.
• They shall ensure that the remuneration policies are compatible with the ethical values, strategic goals and internal balances of the bank.
• They shall observe customer rights in the marketing of bank products and services and during the service relationship.
• They shall detect the problems in the risk management, internal control and internal audit systems of the bank and provide that the bank’s financial reports correctly reflect the bank’s financial state and performance. The senior management shall comprehend and make the personnel also comprehend the importance of the risk management, internal control and internal audit system.

4.3 Remuneration Requirements

On 31 March 2016, the BRSA published the Guide on Good Remuneration Practices in Banks (the “Guide”) to provide a better remuneration system for bank employees, including executives and qualified staff. The Guide sets out some principles and minimum standards in determining all kinds of material benefits to bank employees and managers. However, it should be noted that the principles set out in the Guide are not mandatory provisions.

The Guide aims to ensure that the remuneration policy, process and practices of banks are established within the framework of a sound and effective risk management approach, and explains the good practices expected from banks in this regard.

The Guide covers the bank’s board of directors, senior management and all other employees, as well as identified staff. Identified staff are the staff whose professional activities have a material impact on the bank’s risk profile.

The implementation of the Guide is based on the principle of proportionality. Accordingly, not all banks have to comply with the requirements on remuneration in the same scale and way, and systematically important banks should develop more detailed policies, processes and practices. Banks are responsible for keeping the risk exposure under control by assessing their own characteristics and establishing remuneration policies and practices. The following practices should be adopted by systemically important banks, while other banks should implement these practices considering their own risk structure and strategies.

• At least 40% of variable remuneration should be deferred.
• The minimum deferral period is three years.
• At least 50% of variable remuneration should be paid with non-cash financial instruments.
• Non-cash financial instruments should be retained for a certain period.
• Malus and clawback provisions should be in place.

The bank should establish a clear and written remuneration policy in accordance with the following principles.

• It should maintain sound and effective risk management.
• It should not be associated with an excessive short-term profit-making goal of the bank exclusively.
• It should not encourage risk taking that is beyond the tolerated risk the level of the institution.
• It should be appropriate to the scope and size of the operations, risk management structure, strategy, long-term financial strength, and capital adequacy and should incorporate measures to address conflicts of interest.

The bank should consider the impact of remuneration policies on financial soundness indicators such as capital and liquidity. In the case of a threat against capital adequacy or if needed, a more conservative policy should be followed.

Under the Regulation on Corporate Governance, bank directors and senior managers should ensure that remuneration policies are in line with the ethical values, strategic objectives and internal balances of the bank. In addition, Turkish banks are required to establish a remuneration committee.

5 – AML/KYC

5.1 AML and CFT Requirements

Countries across the globe implement anti-money laundering (AML) and countering the financing of terrorism (CFT) measures to fight illicit finance. As part of the Financial Action Task Force (FATF), Turkey has adopted stiff AML/CFT regulations to shield its financial framework from illegal money flows and combat terrorist funding. AML and CFT measures are governed by Law No 5549 on the Prevention of Laundering Proceeds of Crime in Turkey. Alongside its amendments and its guidelines, this legislation defines the roles and tasks for key players like banks, designated non-financial organisations and government agencies.

Financial institutions serve crucially to detect and avert money laundering and terrorist financing. With policies, procedures and internal controls in place, organisations must identify and report suspect activity or transactions. Encompassed within these measures are customer due diligence, enhanced due diligence for high-risk clients, ongoing monitoring and document-keeping.

Compliance requires financial institutions to have a designated officer in charge of managing AML/CFT processes, including risk evaluations and personnel training. Organisations need to develop internal checks to determine how effective their AML/CFT procedures are.

Designated non-financial business and professions (DNFBP) such as lawyers, accountants, realtors and gemstone vendors in Turkey also fall under the purview of AML/CFT requirements. Transactions that are reported as suspicious must be followed up with Financial Crimes Investigation Board (MASAK), and transactional data needs to be preserved.

In accordance with AML and CFT requirements, MASAK ensures proper regulatory oversight and enforces conformity among financial institutions. Through inspections and audits, MASAK guarantees that financial institutions and DNFBPs comply with their responsibilities.

In order to combat these issues, Turkey has put into place efforts to boost global collaboration. To share data and collaborate on cases, MASAK has developed bilateral pacts and co-operation procedures with multiple nations. By taking part in several intergovernmental groups and projects focused on improving worldwide AML and combating CFT activities, Turkey has implemented robust measures to fight against money laundering and terrorist financing risks. Financial institutions and other organisations, such as DNFBPs, must work together to ensure the overall stability of the economy through adherence to regulations.

6 – Depositor Protection

6.1 Depositor Protection Regime

The BRSA oversees the depositor protection framework under Banking Law in Turkey. The BRSA performs a crucial function by ensuring the stability and integrity of the banking system and protecting depositors’ rights. Regulatory bodies such as the CMB, MASAK and the Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT) work in tandem.

The depositor protection regime safeguards a wide range of depositors and their deposits. Depositors, who can be businesses or individuals, are protected regardless of where they reside.

Protecting depositors’ rights is the responsibility of the SDIF. Each depositor is protected up to TRY400,000 by deposit insurance at each bank. If a depositor has multiple accounts at the same bank, their coverage is capped. Separate depositors are, in joint accounts, and individual insurance coverage applies to each one. The depositor protection regime also covers foreign currency deposits, the coverage for which is calculated based on the exchange rate determined by the CBRT at the time of failure or withdrawal.

The depositor protection scheme in Turkey organised by SDIF ensures safety for bank depositors. By implementing various measures, the SDIF ensures the safety of depositors and the stability of the banking system. The BRSA and other regulatory agencies help the organisation fulfil its obligations.

Scheme Funding for Depositor Protection

The funding of the depositor protection scheme is essential for its long-term viability. In Turkey, the scheme is funded from various sources, including contributions from banks. The level of contributions depends on the SDIF-determined risk ratio and bank deposit size. Bank contributions contribute substantially to ensuring that the SDIF can protect depositors in the event of bank failures.

Aside from contributions from banks, other sources include recovery efforts from failed banks, investments and loans.

In addition to supervising and regulating the banking system, the BRSA is also responsible for ensuring the protection of depositors. As part of its responsibilities, it ensures that banks adhere to the provisions of the depositor protection scheme and takes appropriate measures to protect depositors’ interests.

Importance of Depositor Protection

Protecting depositors is essential to maintaining the trustworthiness and stability of the banking system. With increased confidence, depositors save more, leading to financial stability promoted by banks. Robust safeguards against potential risks are offered by Turkey’s deposit insurance system, bolstering both depositor trust and financial stability.

Enforcement and Sanctions

The BRSA has the authority to enforce the provisions of the depositor protection regime and impose sanctions on banks that fail to comply. The sanctions may include financial penalties, restrictions on banking activities, and disciplinary actions against bank executives and board members. These enforcement measures ensure the effectiveness and integrity of the depositor protection scheme.

7 – Bank Secrecy

7.1 Bank Secrecy Requirements

The BRSA has established a comprehensive Regulation on Sharing of Secret Information (the “Secrecy Regulation”) regarding how banks share confidential information with each other. The Regulation aims to protect the rights of bank customers while allowing for necessary disclosures in specific circumstances. The purpose of this Regulation is to strike a balance between preserving customers’ privacy and making disclosures when appropriate. It specifically describes the principles and methods for disclosing sensitive information. Both individuals and entities who have developed customer connections with banks are subject to Turkey’s bank secrecy laws. The term “customer secret” is used generally and refers to any information that a person or organisation claims to be connected to their financial connection. In addition, banks are required to protect the privacy of information they accept from other banks even if no customer relationship has been created.

Pursuant to the Article 4/3 of the Secrecy Regulation, the information covered by bank secrecy requirements includes any data specific to banking activities that is collected from customers after establishing a customer relationship. It is important to note that the confidentiality obligation also applies to information that identifies an individual as a customer of a bank, even if no formal customer relationship has been established.

While banking confidentiality is a general obligation, exceptions exist for disclosing confidential information under certain circumstances. These exceptions allow necessary disclosures while protecting customer privacy.

According to Article 5/1 of the Secrecy Regulation, disclosing secret information to those who are authorised by law, such as courts, tax authorities, the BFSA, SDIF and MASAK, does not constitute a breach of the obligation to keep the information secret.

Non-disclosure agreements play an important role in allowing the exchange of confidential information in specific situations listed in Articles 5/2, 5/3 and 5/4. These exceptions allow the exchange of information and documents between banks and financial institutions and through the Risk Centre established under the Banking Act. The exchange of information and documents on the sale of such shares for the purpose of informing potential buyers and for use in the valuation of assets, including loans and securities relating to such assets, provided that at least 10% of the Bank’s capital is represented directly or indirectly does not constitute a violation. If the required administrative and technical procedures are used the disclosure of information and documents to individuals who perform services in the areas of valuation, rating, support services, and independent audit activities does not constitute a violation of confidentiality.

A breach of the obligation of banking secrecy can have serious consequences for the banks and the individuals involved. The Secrecy Regulation emphasises the continuity of the obligation to maintain secrecy, even if the person who has obtained the confidential information has left their position. Breaches of the obligation to maintain confidentiality may result in legal, criminal, and regulatory sanctions, including one to three years’ criminal penalty.

Proportionality is a fundamental aspect of banking secrecy. It limits the scope of information exposed and guarantees that the scope of confidential information disclosure is appropriate to the purpose of the disclosure. In making disclosures, banks must demonstrate that the proportion of data disclosed is necessary to achieve the intended purpose. Where possible, methods of aggregation, de-identification or anonymisation methods should be used to disclose information.

8 – Prudential Regime

8.1 Capital, Liquidity and Related Risk Control Requirements

The adoption of Basel III in law requires aligning legal provisions with international standards. The Turkish government and regulatory authorities have taken measures to ensure that Turkish banks adhere to the requirements of Basel III.

The implementation of robust risk management measures is essential to ensuring financial stability in an interconnected global economy. To achieve this goal, the Basel III standards have emerged as a crucial framework. The Basel III standards, developed by the Basel Committee on Banking Supervision (BCBS), aim to enhance the resilience of the global banking system. Following the financial crisis of 2008, these standards were developed to prevent a repeat of that event. Capital adequacy, supervisory review process, and market discipline and disclosure are the three main components of the framework.

Basel III is built on the following three pillars.

• Minimum capital requirements: banks need to ensure they have capital commensurate with the risk-weighted assets. In this case, banks must make sure they have adequate quantity and quality of capital for continuous and smooth operation even in the wake of loss absorption.
• Supervisory review process: this pillar involves a supervisory oversight and scrutiny process. Together, these are used in evaluating risk management, capital adequacy as well as soundness in general. Regulators should encourage banks to improve their internal assessment of capital to reflect current standards.
• Market discipline and disclosure: transparency and market discipline are emphasised in Basel III. This way, investors and the other people in the general population should be able to determine how much would be required to provide enough capital and what risks they face in order to make proper judgments.

Turkey understands the significance of harmonising its financial sector rules with global standards, considering its membership of the G20. Turkey has integrated the principles of Basel III into its domestic banking regulations, namely the BRSA’s Regulation on Banks Capitals and Regulation on Measurement and Assessment of Capital Adequacy of Banks. This marked a significant advancement in the BRSA’s efforts to strengthen its banking industry and improve its risk management procedures.

One of the most significant changes that Basel III has brought about is changes in a bank’s capital adequacy requirements. Turkish banks must maintain a minimum capital adequacy ratio of 10.5%, which is higher than the previous requirement of 8%. This increase ensures that banks are better prepared to withstand financial shocks by maintaining a strong capital base.

Basel III standards have also introduced stringent risk management rules in Turkey. Banks are required to conduct rigorous stress tests to assess their ability to withstand adverse economic conditions. This ensures that banks are adequately capitalised to absorb potential losses and maintain stability during periods of financial downturns. Additionally, Turkish banks are required to maintain higher levels of high-quality liquid assets stock sufficient to cover net cash outflows in the next 30 days to safeguard against liquidity risks. Basel III has also brought another change in Turkey’s capital adequacy requirements. Turkish banks must maintain a minimum capital adequacy ratio of 12% with capital buffer higher than the previous requirement of 8%. This increase ensures that banks are better prepared to withstand financial shocks by maintaining a strong capital base. As a result of all these regulations, the bank’s capital adequacy ratio was 19.5% in 2022, well above and stronger than minimum standards sets out in Basel III and local regulations.

Systemically Important Banks

Systemically important banks are essential to the development and expansion of the country’s economy. However, their size and importance also pose serious hazards and regulatory concerns. On 23 February 2016, the BRSA issued the Regulation on Systemically Important Banks. This new Regulation introduces a method that relies on indicators to determine the significance of a bank in the system. Factors such as the banks size, level of interconnections, complexity and substitutability are taken into consideration using indicators and sub-indicators. Furthermore, this regulation imposes an additional requirement for equity capital ranging from 1% to 3% on banks that are identified as systemically important and mandates them to provide more comprehensive and timely reporting to regulators, shareholders and the public. This transparency ensures that risks are more visible and can be addressed promptly.

The Basel III standards are a crucial step towards the strengthening of the international banking system. The framework has enhanced the resilience of the banking industry in Turkey by increasing the capital requirements, improving the risk management procedures, developing liquidity standards and promoting transparency.

9 – Insolvency, Recovery and Resolution

9.1 Legal and Regulatory Framework

Resolving a Failing Bank

As a result of the authorisations granted to the BRSA by the Banking Law in Turkey, the BRSA has a very effective supervision and control mechanism over banks. The BRSA is authorised by the Banking Law to take measures by limiting and regulating the assets, receivables, shareholders’ equity, debts and liabilities of banks and all other factors affecting the financial balance. Banks are obliged to comply with these regulations and to implement the measures requested by the BRSA within the specified period.

The BRSA has the authority to audit whether the restrictions and regulations against banks are implemented or not. The BRSA is intended to operate as an effective supervisory mechanism by conducting on-site inspections and checking the information, documents and reports requested from the banks. In line with all these provisions, it is understood that the primary purpose of the Turkish banking legislation on banks is to “prevent” the possibility of bank failure through an effective supervision mechanism.

Situations such as a bank’s assets failing to meet its liabilities or failing to comply with regulations regarding liquidity, its profitability not being at a level sufficient to continue its activities safely, its funds being insufficient within the framework of the provisions regarding capital adequacy, or the possibility of this situation being realised are specified in the Law as situations that require measures to be taken. When the systematics of the Banking Law are analysed, it can be seen that the measures specified in Articles 68, 69 and 70 are qualitatively differentiated from each other as “corrective”, “restrictive” or “remedial”.

Corrective measures are defined as milder measures, such as increasing the bank’s shareholders’ equity, suspending dividend payments, restricting or stopping new investments and suspending loans to shareholders for a period of time. Remedial measures are defined as the disposal of long-term or fixed assets with an appropriate period, reduction in operating and administrative expenses, or the cessation of payments other than regular payments to the bank’s employees under any name. Restrictive measures include more severe measures such as:

• the suspension of the bank’s domestic and foreign operations;
• imposing any restriction or limitation pertaining to the collection and extension of funds;
• dismissing some or all of the general manager, deputy general managers, relevant unit and branch directors, including board of directors; and
• merging with another willing bank or banks.

If the bank fails to take measures or the total value of its liabilities exceeds its total assets or the conditions specified in Article 71 of the Banking Law occur, the BDSA is authorised to revoke the operating licences of these banks or to transfer their shareholding rights excluding dividends and their management and supervision to the SDIF for partial or complete transfer, sale or merger, provided that the loss is deducted from the capital of the existing shareholders.

Pursuant to Article 106 of the Banking Law, in the event that the operating licence of a bank is revoked, its management and supervision shall be transferred to the SDIF, and the SDIF shall pay the insured deposits and insured participation funds and request the direct bankruptcy of the bank instead of the depositors and participation fund holders. Within this framework, the SDIF may request the partial or complete revocation of the bank’s operating licence or assume its losses by providing financial support.

Implementation of the Financial Stability Board Effective Resolution Regime in Turkey

According to the Financial Sector Assessment Program’s (FSAP) “Peer Review of Turkey” dated 19 November 2015; the FSAP concluded that the bank resolution and deposit insurance frameworks in Turkey were well designed, reflecting the experience gained from the 2000-01 banking crisis. In particular, the 2005 Banking Law had significantly improved procedures for the resolution of failing banks. It examines:

• the process for putting a failing bank into resolution;
• the resolution authorities;
• the funding of bank resolution;
• information sharing and co-operation among relevant authorities domestically and abroad; and
• recovery and resolution planning.

Substantial reforms have been implemented in the resolution regime since the banking crisis of 2000-01, during which several Turkish banks faced failure. These improvements were particularly notable in the 2005 Banking Law reform, which enhanced the procedures for handling failing banks. Since 2005, only one bank resolution case has occurred, involving a small bank in May 2015. As a result, the current framework’s effectiveness remains untested in handling the failure of a bank with the potential to create systemic risks.

The key authorities (KAs) advise that authorities should ensure that there are recovery and resolution plans in place for all domestic banks that could be systemic in the event of failure. Furthermore, authorities should have powers to require banks to adopt measures to improve their resolvability.

At present, the existing framework lacks both of these provisions. There is no existing obligation for banks to create and uphold recovery plans, and the authorities lack the legal authority to conduct resolution planning or mandate a bank to eliminate impediments to resolution, except in cases where the bank is already undergoing resolution and is under the supervision of the SDIF. Resolution planning is initiated solely when the BRSA informs the SDIF that a bank has been instructed to implement corrective, remedial or restrictive measures.

At that point, when it becomes likely that resolution may be required, the SDIF develops a Resolution Action Plan, which includes alternative bank-specific resolution plans; a verification process for determining the number of insured deposits to be covered; and plans for the rapid deployment of personnel for the safeguarding of information technology systems and data of the bank. However, this falls short of the resolution planning specified in the Key Attributes, and the authorities do not have a framework by which they identify banks that are likely to be systemic in the event of failure for resolution purposes.

Deposits in the Case of Insolvency

In accordance with Article 63 of the Banking Law, savings deposits and participation funds held by natural persons in credit institutions are subject to insurance provided by the SDIF. The specific coverage amount is determined by the SDIF Board, following approval from the Central Bank, the BRSA and the Treasury. For the year 2023, savings deposits and participation funds not related to commercial transactions are insured up to TRY400,000 per individual. The SDIF establishes the risk-based insurance premium tariff, collection schedule, methodology, and other related terms after consulting with the BRSA.

10 – Horizon Scanning

10.1 Regulatory Developments

To ensure a banking environment the BRSA has recently implemented a range of regulations and guidelines for operations in digital banking.

As digital banking continues to grow, it is crucial to establish frameworks that protect the security and integrity of financial transactions. In Turkey, the regulatory framework governing banking is primarily based on Law No 6493, which addresses Payment and Securities Settlement Systems, Payment Services and Electronic Money Institutions.

Furthermore, the Regulation on Remote Identification Methods for Use via Banks and the Establishment of Contractual Relationships in an Electronic Environment was introduced through publication in the Gazette on 4 January 2021. This Regulation outlines remote identification techniques that banks can employ to onboard customers and establish relationships using digital communication devices instead of traditional paperwork. It offers a framework that supports banking services while ensuring compliance with international standards.

Monetary transparency is crucial for KYC guidelines, as they prevent various types of financial crimes. With stronger KYC measures in place, financial institutions will be able to verify their customers’ identities, perform due diligence on them to determine their risk profile, and showcase their activities. KYC helps to prevent money laundering, fraud, identity theft and other monetary crimes that can have devastating consequences for both customers and financial institutions. Digital banks have to gather up-to-date and accurate details of customers, such as name, address, birth date, as well as documents of identification.

The BRSA has also published a draft communiqué regarding the efficient handling of climate-driven finance-related risks in banks. The aim of these guidelines is to provide guidance on how to manage the climate-related financial risks related to the Turkish banking system. The rules state that banks must apply the principles accordingly to the size of the banks, organisational structure and complexity of business activities. The guidelines are aligned with the objective of the BRSA to reduce environmental and social risks that endanger financial stability and promote the transition to a low carbon state.

11 – ESG

11.1 ESG Requirements

In recent years, as the concept of sustainability has gained importance, ESG (environmental, social and governance) has also gained great importance. ESG refers to making investment decisions by considering environmental awareness, social impact and corporate governance issues.

Since 2015, the size of global investment funds considering ESG criteria has tripled. In a very short period of time, ESG criteria will become a prerequisite for access to finance, and companies that do not take these criteria into account will find it very difficult to compete in national and international markets.

Financing activities constitute one of the most important activities in the process of decarbonising, or in other words, transitioning to a greener economy. Sustainable banking efforts to tackle environmental and social problems in Turkey accelerated with the signing of the Paris Climate Agreement.

The increasing awareness of how to manage environmental and social risks in the banking system in Turkey has led to numerous banks developing practices in this area or attempting to build capacity. Fifteen banks, accounting for 62% of the sector’s share, have established an environmental and social risk assessment system to conduct risk assessments on a project and client-specific basis. Some banks even conduct portfolio-level analyses such as scoring, heat mapping, stress testing, scenario analysis, or work on building capacity in these areas.

Despite the practices within the sector and the steps taken by authorities, the concept of sustainable finance in Turkey has not progressed in parallel with the banking industry’s level of development and diversity. The obstacles to this development can be categorised into two main areas: structural and institutional.

The structural issues primarily involve uncertainties in the macroeconomic environment, low national savings rate, and the banking sector’s short-term funding structure. These problems significantly limit banks in building corporate capacities for sustainability, accessing long-term funds, and, consequently, providing the essential long-term financing needed for sustainable investments.

One of the main institutional problems is the lack of a green classification for economic activities. The lack of a classification prevents the labelling of assets, liabilities and financial instruments in terms of sustainability and the production of consistent and reliable data on sustainability, making it difficult to carry out assessments and formulate policies.

For these reasons, the Turkish banking sector needs legislative regulations that can improve its weaknesses in order to provide ESG criteria in terms of sustainability. The sector’s short-term funding structure, the absence of taxonomy leading to deficiencies in green asset identification and classification, the inability to provide comparable and reliable data, the absence of necessary standards for regulation and supervision in the field of sustainable finance, and the lack of adequate analytical capacity regarding climate change are the weakest points hindering the fulfilment of these criteria.

Therefore, the priority is to make the necessary legislative amendments to improve these issues.

Değerli Müvekkillerimiz, Av. Faruk Aktay, Esq. İstanbul, New York ve Londra’da kayıtlı bir hukukçu olarak Türk, Amerikan ve İngiliz hukuku ile ilgili derinlemesine bilgi sahibidir. Aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri Patent ve Marka Ofisi (“USPTO”) nezdinde de yetkilidir. Aktay Hukuk Bürosu olarak müvekkillerimizin ticari markalarını Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde tescil ettirerek koruma altına almalarını önemsiyoruz. Bununla birlikte, Amerika Birleşik Devletleri’nde (“ABD”) markasını kullanarak mal veya hizmetlerini ihraç eden Müvekkillerimize
ilk olarak markalarını tescil ettirerek koruma altına almalarını öneriyoruz. Bu süreçte yurt dışında bir avukata/marka vekiline ihtiyaç duymadan, ABD’deki marka başvurularında ve sonraki aşamalarda her zaman destek oluyoruz.

1. Federal ve eyalet sicili nedir?

ABD’de marka hakkı, eyalet sicili veya federal sicili yoluyla korunabilir. Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (“WIPO”) tarafından yürütülen uluslararası marka tescili doğrudan USPTO’ya iletildiğinden federal sicil kapsamında koruma sağlar. Buna karşılık, eyalet marka sicillerine yapılan marka başvuruları USPTO’ya göre mali açıdan daha uygun ve hızlıdır ancak yalnızca o eyalet kapsamında korunmaktadır.

2. Common law markaları nedir?

Ticarette belirli mallar veya hizmetler üzerinde ilk defa kullanılarak koruma elde eden markalara “common law” markaları denilmektedir. Bu markalar yalnızca kullanıldığı coğrafi alanla sınırlı olarak korunmaktadır. Aynı veya benzer bir marka USPTO veya eyalet sicili nezdinde tescilli olsa bile common law markasının sahibi markayı daha önce kullandığını öne sürerek tescilden doğan korumanın kendisine karşı ileri sürülememesini sağlayabilir. Common law markaları, isteğe bağlı olarak “™” veya “℠” sembollerini içerebilir ancak “®” sembolünü içeremez.

3. Federal sicil markaları nedir?

Federal sicil markaları ise ticari markanın sahibi olduğunuza ve 50 eyaletin tamamında ve ABD bölgelerinde kullanma hakkınız olduğuna dair yasal karine teşkil eder. USPTO nezdinde tescil edildiğinde markanın ABD Gümrük ve Sınır Koruması nezdinde de kaydı talep edilebilir ve bu kayıt ile marka hakkına tecavüz eden sahte ürünlerin ABD’ye girmesi engellenir. USPTO nezdinde tescil ettiğiniz marka, başka bir ülkede marka başvurusu yaparken esas marka tescili olarak dayanak gösterilebilir. Gerektiğinde, federal mahkemede ticari marka ile ilgili dava açma hakkı tanır. Federal sicil markaları da isteğe bağlı olarak “™” veya “℠” sembollerini içerebilir. Buna ek olarak, “®” sembolünü kullanmasına da izin verilir.

4. Esas sicil ve ek sicil nedir?

Federal sicil, “esas sicil” ve “ek sicil” olmak üzere iki ayrı sicilden oluşmaktadır. Esas sicil, ayırt edici markalar için koruma sağlar. Öte yandan ek sicil, ayırt edicilik kazanma potansiyeline sahip ancak ayırt edici olmayan markalar için koruma sağlar. Ek sicil, esas sicile tescilin sağladığı korumayı sağlamamaktadır. Ek sicile kayıt edilen bir markanın, gelecekte ayırt edicilik kazanması halinde esas sicilde tescil edilmesi mümkündür.

5. Marka başvurusuna ilişkin seçenekler nelerdir?

Ticari Marka Yasası’nda marka başvurularına ilişkin dört seçenek belirtilmiştir. Ticari marka veya hizmet markası başvurunuzu bu seçeneklerden birini seçerek yapabilirsiniz, her birinin başvuru sırasında farklı gereklilikleri mevcuttur.

• Şu anda markanızı belirttiğiniz mal ve/veya hizmetlerle ticarette kullanıyorsanız Ticari Marka Yasası Bölüm 1(a) kapsamında “ticari amaçlı kullanım” seçeneğine dayanarak başvurmanız gerekmektedir.
• Markanızı yakın gelecekte belirttiğiniz mal ve/veya hizmetlerle ticarette kullanmak için niyetiniz varsa Ticari Marka Yasası Bölüm 1(b) kapsamında “kullanım niyeti” seçeneğine dayanarak başvurmanız gerekmektedir.
• Menşei ülkede aynı mal ve/veya hizmetler için aynı markanın yabancı bir tesciline sahipseniz Ticari Marka Yasası Bölüm 44(e) kapsamında “yabancı tescil” seçeneğine dayanarak başvuru yapmanız gerekmektedir.
• Aynı marka ve aynı mal ve/veya hizmetler için daha önce yapılmış bir yabancı başvurunuz varsa ABD’deki marka başvurusunu altı ay içinde yapmanız halinde Ticari Marka Yasası Bölüm 44(d) kapsamında “yabancı başvuru” seçeneğine dayanarak marka başvurusu yapabilirsiniz. Ayrıca, ABD başvurunuz için yabancı başvuru tarihi ile aynı olan bir rüçhan hakkı ileri sürebilirsiniz.

Ayrıca, farklı uluslararası mal ve/veya hizmet sınıfları için ve bir uluslararası sınıf içindeki belirli mal ve/veya hizmetler için farklı başvuru seçenekleri talep edebilirsiniz.

6. Marka başvurusu nasıl yapılır? TEAS Plus ve TEAS Standard arasındaki fark nedir?

Marka başvurusunun Marka Elektronik Başvuru Sistemi (“TEAS”) kullanılarak yapılması zorunludur. TEAS sistemi TEAS Plus ve TEAS Standard olarak ikiye ayrılır. TEAS Plus’da her sınıf için 250$ ödenir. Marka başvurusu sırasındaki gereklilikler daha fazladır. Mal veya hizmet sınıfı için daha önce belirlenmiş bir listeden seçim yapabilirsiniz. Buna karşılık, TEAS Standard’da her sınıf için 350$ ödenir. Ancak marka başvurusu sırasındaki gereklilikler daha azdır. Belirli bir listeden seçim yapmak yerine mal veya hizmet sınıfınız için özel bir tanım yapabilirsiniz.

7. Örnek (Specimen) nedir?

Örnek, markanın ticarette nasıl kullanıldığına ilişkin bir delil teşkil eder. Marka başvurusu yapılırken her mal ve/veya hizmet sınıfı için en az bir örnek sunulmalıdır. Mal sınıfları için etiket, ambalaj, markanın malın üzerindeki görünümü ve satış noktasının görüntüsü örnek olarak sunulabilir. Reklam, broşür ve internet sitesi de hizmet sınıfları için örnek olarak sunulabilir.

8. Marka başvurusu yapıldıktan sonraki süreç nasıldır?

Başvurudan yaklaşık 8 ay sonra uzman tarafından marka başvurusu değerlendirmeye başlanır. Uzman, 7 gün içinde başvuruyu yayımlanmak üzere onaylar, sorunlar hakkında başvuru sahibi ile görüşür ya da ofis bildirimi ile başvuruyu reddeden ve ret sebeplerini içeren bir belge gönderir. Başvuru sahibinin ofis bildirimine cevap süresi 3 ay olup talep halinde bu süre 3 ay daha uzatılabilmektedir. İnceleyen uzman, cevabı inceleyerek marka başvurunuzun yayımlanmasına karar verebilir ya da yeniden ofis bildirimi gönderebilir. Son ofis bildirimine cevaben; yeniden inceleme talep edebilir, Marka Yargılama ve Temyiz Kurulu’na (“TTAB”) itiraz edebilir veya hem yeniden inceleme talep edebilir hem de ofis bildirimine karşı itiraz edebilirsiniz. TTAB süreci yaklaşık 10 ayda sonuçlanır ve TTAB tarafından verilen karara göre başvurunuz inceleyen uzmana kabul veya ret etmesi için geri gönderilir. İnceleyen uzman başvurunuzu onaylarsa, marka başvurunuz Resmi Gazete’de yayımlanır. Yayım tarihinden itibaren 30 gün içerisinde hak sahiplerinin itiraz etme hakkı mevcuttur. Süresi içinde itiraz edilmemesi halinde ticari kullanıma dayanan başvurular için tescil belgesi, kullanım niyetine dayanan başvurular için ise izin bildirimi düzenlenir.

9. Kullanım bildirimi nedir?

İzin bildiriminin yapılmasından itibaren 6 ay içerisinde başvuru sahibi USPTO’ya markanın ticarette kullanıldığını teyit eden bir kullanım bildirimi yapmalıdır. Marka henüz ticarette kullanılmıyor ise başvuru sahibi, 6 aylık sürenin uzatılmasını isteyebilir. Başvuru sahibi bu süreyi uzatmak için 5 kez talepte bulunabilir. Kullanım niyetine dayanılarak yapılan marka başvuruları gerekli kullanım bildirimini yapmadıkça tescil edilemez.

10. Marka tescil edildikten sonra yapılması gereken veya yapılabilecek başvurular nelerdir?

Markanın tescil edilmesinin ardından (i) “Bölüm 8 Beyanı”, (ii) “Bölüm 8 Beyanı ve Bölüm 9 Yenileme Başvurusu” veya uluslararası tescilli markalar için (iii) “Bölüm 71: Kullanım Beyanı” sunulması gerekmektedir. Ayrıca, isteğe bağlı olarak (i) “Bölüm 15: Tartışılmazlık Beyanı” ve/veya (ii) “Bölüm 7: Tescilde Değişiklik ya da Düzeltme Talebi” sunulabilir.

GİRİŞ

Değerli Dostlarımız ve Müvekkillerimiz,

Cumhuriyet tarihimizin en büyük felaketi olarak nitelendirilen Kahramanmaraş-Pazarcık depremi neticesinde 13,5 milyon vatandaşımızın yaşadığı 10 ili doğrudan etkilenmiş olup milli servetimiz olan binlerce bina yıkılmış, on binlerce bina da ağır hasar almıştır. Depremin halkımız üzerinde bıraktığı maddi ve manevi zararların bilançosu her geçen gün daha net gözler önüne serilirken içerisinde bulunduğumuz duruma karşı hukuk nezdinde sorumluların ve sorumlulukların tespiti önemlidir.

En başından beri tüm gelişmeleri yakından takip ediyor, müvekkillerimize bildiriyoruz. Aşağıda başvurulabilecek hukuki yolları sizler için özetleyip kategorilere ayırdık.

Uygulanabilir Türk hukuku mevzuatı:

• 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu (“KMK”)
• 6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu (“ASK”)
• 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (“TBK”)
• 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (“TKHK”)
• 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun
• Yangın Sigortası Genel Şartları

CEZA HUKUKU

1) Yıkılan binalar nedeniyle müteahhitlerin cezai sorumluluğu bulunmakta mıdır?

Yıkılan binaların inşası sırasında üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmeyen müteahhit ve fenni mesuller ile binanın yıkılması sonucunda gerçekleşen ölüm ve yaralanma arasında illiyet bağı

bulunmalıdır. Bu şartın gerçekleşmesi halinde, olası kastla veya bilinçli taksirle öldürme, yaralama veya yalnızca tehlikenin ortaya çıkması durumunda genel güvenliğin kasten tehlikeye atılması suçları açısından müteahhit ve fenni mesuller sorumlu tutulabilecektir.

Taksirle, bilinçli taksirle veya olası kastla ölüm ve yaralama suçları, şikâyete gerek olmaksızın, kamu adına Cumhuriyet Savcılığınca takip edilmelidir. Bununla birlikte zarar gören ve mağdurlar, kovuşturma sırasında katılan olarak davaya müdahil olup beyan ve ifadelerini mahkemeye sunabilirler.

Yargıtay’ın deprem suçları hakkındaki görüşü suçun ekseriyetle “bilinçli taksir” olarak işlendiği yönündedir. Yapının inşasında bulunan hataların hile ile gizlenmesine yönelik bazı kararlarında ise suçun “olası kast” ile işlendiğine hükmetmiştir.

Suçun manevi unsurunda olan tasnif, cezaların toplanmasında etkili olacaktır. Zira birden fazla kişinin taksirle ölümüne sebep olma suçunun cezası “2-15” gibi geniş bir aralıkta yer alırken, suçun “olası kast” ile işlendiğinin kabulü halinde cezanın alt sınırı “20” yıla çıkacaktır.

Yargıtay 12 Ceza Dairesinin 06.04.2017 tarihli ve 2017/172 E., 2017/2866 K. sayılı kararına göre;

“Sanıkların olumsuzluklara rağmen muhtemel tehlikeli neticeleri göze almak ve hatta kabullenmek suretiyle yapıları hatalı ve hileli olarak inşa ettikleri, idarece şartnameye uygun olarak yapılmadığı tespit edilen taşkın koruma duvarlarının 2 kez yıktırılmasına rağmen kullanılmış kötü malzemeleri örtmek için bentlere beton sıva yaparak idarenin denetimini engelledikleri, böyle bir olayda öngörülmekle birlikte gerçekleşmeyeceği düşünülen ve istenmeyen bir neticeden bahsedilmemekte, bununda ötesine geçilerek ve bilinçli taksir unsurları aşılarak, bir taşkına sebep olabileceğini öngörmelerine rağmen “olursa olsun” düşüncesi ile hareket ederek hatalı ve hileli inşai faaliyetlerine devam ettikleri, gerçekleşen bu neticeden olası kasıtlarıyla sorumlu tutulmaları gerektiği ve olası kastla adam öldürme suçunun unsurlarının oluştuğu gözetilmeden yazılı şekilde hüküm kurulduğundan bahisle yerel mahkemece verilen mahkumiyet hükmünün bozulmasına karar verilmiştir.”

2) Denetim görevlerini yerine getirmeyen kamu görevlileri açısından hangi suçlar ortaya çıkar?

Devletin, vatandaşı depreme karşı koruma, depremin zararlarını en aza indirme konusunda pozitif bir yükümlülüğü vardır. Bu yükümlülüğe aykırı davranan kamu görevlilerinin görevi ihmal etme ve görevi kötüye kullanma suçlarından cezai sorumluluğu söz konusu olacaktır. Bununla birlikte denetim görevini yerine getirirken menfaat elde etmek için ruhsat, rapor veya uygunluk almak amaçlı evrak düzenleyen memurlar ise rüşvet ve irtikap suçlarından sorumludurlar.

Kamu görevlileri hakkında ise özel bir soruşturma usulü söz konusudur. Görevine aykırı biçimde davranan bu kamu görevlileri hakkında ceza soruşturmasına devam edilebilmesi için ilgili amirden izin alınması gerekmektedir. Bu nedenle savcılık suç duyurusunu aldıktan sonra, ivedilikle toplanması gereken ve kaybolma ihtimali bulunan delilleri toplamalı ve idari makamın onayına sunmalıdır. Soruşturma izni verilmemesi durumunda ise ilgili kararlara karşı idari yargıda itiraz edilebilir.

3) Ceza Hukuku bağlamında delil tespiti nedir ve nasıl yaptırılır?

Ölenin ya da yaralananın eşi ve çocukları, eğer bunlar yok ise yakınları, suçun işlendiği yerin Cumhuriyet Başsavcılığına şikâyet dilekçesi vermelidir. Söz konusu binalarla ölüm ve yaralanmalar arasında illiyet bağı tesisinin sağlanması için delil tespiti yaptırılmalıdır. Ceza soruşturulmalarında tespit edilen deliller daha sonra özel hukuk davalarında da kullanılabilecektir.

ÖZEL HUKUK

1) Kiracının yaşadığı binanın deprem sebebiyle yıkılmasının kira sözleşmesine ve kiracının haklarına etkisi nedir?

Deprem sebebiyle yıkılmış olan binalar açısından kiralanan yok olduğu için ifa imkansızlığı söz konusu olacaktır. Türk Borçlar Kanunu’nun 136 maddesi uyarınca “Borcun ifası borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle imkansızlaşırsa borç sona erer.”. Dolayısıyla bu şekilde yıkılan binalar açısından kira sözleşmesi sona erdiğinden yeni yapılacak taşınmazlarda kiracının herhangi bir hakkı bulunmamaktadır.

2) Doğrudan müteahhitten taşınmaz satın alan ev sahipleri maddi zararlarını kimden, ne kadar süre içerisinde ve nasıl tazmin edebilir?

Satın aldığı taşınmazı herhangi bir ticari amaç gütmeden mesken olarak kullanmak amacıyla satın alan ev sahibinin bu işlemi tüketici işlemi olarak nitelendirilmektedir. Bu durumda TKHK’nın 12 maddesi uyarınca ayıp, ağır kusur veya hile ile gizlenen durumlarda zamanaşımı hükmü uygulanmaz. Dolayısıyla müteahhidin ayıp, ağır kusur veya hile ile gizlemiş olduğu bir durum söz konusu ise ev sahibi herhangi bir süre kısıtlamasına tabi olmaksızın zararını müteahhitten tazmin edebilir.

3) Taşınmazın ikinci el olarak satın alınmasının ardından yıkılan taşınmazda oluşan maddi zarar müteahhitten tazmin edilebilir mi?

Taşınmazın doğrudan müteahhitten değil de başka bir üçüncü kişiden satın alındığı durumda müteahhidin haksız fiil sorumluluğuna dayanılarak zararın tazmin edilmesi mümkündür. TBK’nın 72 maddesinde haksız fiil için öngörülen zamanaşımı süresi zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren 10 yıldır. Ancak, 1999 Gölcük depreminden sonra Yargıtay hakkaniyete aykırı durumların önüne geçmek için bu zamanaşımı süresini binanın yıkıldığı tarihten itibaren başlatmaktadır.

Yargıtay 4.Hukuk Dairesinin 13.5.2002 tarihli ve 2002/4491 E., 2002/5701 K. kararına göre;

“… Zararla, hukuka aykırı eylem arasında, uygun illiyet bağının bulunup bulunmadığı koşuluna gelince, dava konusu zararlandırıcı sonuç, depremin meydana gelmesi ile gerçekleşmiştir. Başka bir anlatımla zarar, davalıların yönetmeliklere aykırı davranmasının etkisi, ancak depremin meydana gelmesiyle oluşmuştur. Şu durumda burada tartışılması gereken konu, zararlandırıcı olan sonuca, yönetmeliklere uygun davranmamanın etkisi olup-olmadığı üzerinde durmak gerekir. Bu bağlamda deprem olmasaydı, zararda meydana gelmezdi biçimindeki olgu göz önünde tutulduğunda, sanki zararın salt depremin varlığının bir sonucu olduğu düşünülebilir. Ancak görünürdeki sonuç böyle ise de iddia, davalıların binayı depreme dayanıklı durumda yapmamalarıdır. Eğer bina, yazılı bulunan yapı yönetmeliklerine ve teknik koşullara uygun yapılsaydı, buna karşın deprem nedeniyle yıkılsaydı, bu durumda, zararla hukuka aykırı eylem arasındaki uygun illiyet bağı kesilmiş olacağından davalıların sorumluluklarına gidilmeyecekti. Hiç deprem olmasaydı, davalıların yıllarca önce işledikleri hukuka aykırı eyleminden dolayı, zararda olmadığı için eldeki davaya konu edilen biçimde bir ödence davası açılamayacaktı. Diğer bir anlatımla, davalıların hukuka aykırı eyleminin, ileride bir zarar doğuracağı varsayımı ile bu nitelik ve kapsamda sorumluluklarına gidilmeyecekti.”

4) Depremzedeler hangi zarar kalemleri için tazminat talebinde bulunabilir?

TBK m. 53 ve devamı uyarınca depremzedenin ölümü halinde cenaze giderleri, ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar, ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar tazmin edilmektedir.

Depremzede; bedensel zarara uğraması durumunda tedavi giderlerini, kazanç kaybını, çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıpları ve ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıpları maddi tazminat olarak talep edebilir.

Buna ek olarak depremzedenin ağır bedensel zararı ya da ölümü durumunda kendisi veya yakınları oluşan zararlar sebebiyle manevi tazminat isteminde de bulunabilirler. Ayrıca müteahhidin sözleşmeden doğan sorumluluklarına istinaden satın alınan taşınmaza ilişkin tazminat talebinde de bulunulabilir.

5) Ekonomik anlamda zor durumda olup acil olarak maddi desteğe ihtiyacı olan mağdurlar için hangi hukuki kuruma başvurulabilir?

Depremde zarar gören mağdurların ihtiyaçlarının giderilmesi tartışmasız bir şekilde aciliyet gerektiren bir durumdur. Bu gibi aciliyet gerektiren durumlarda TBK’nın 76 maddesinde düzenlenen “geçici ödemeler” başlıklı düzenlemenin dikkate alınması gerekmektedir. TBK’nın 76 maddesi uyarınca;

“Zarar gören, iddiasının haklılığını gösteren inandırıcı kanıtlar sunduğu ve ekonomik durumu da gerektirdiği takdirde hakim, istem üzerine davalının zarar görene geçici ödeme yapmasına karar verebilir.”

İlgili kanunun amacı, uğradığı zararın giderilmesi için acil maddi desteğe ihtiyaç duyan tarafın korunmasıdır. Dolayısıyla davalı tarafın ekonomik anlamda geçici ödeme yapabilecek durumda olduğu olaylarda, kesinlikle ilgili hükme başvurularak mağduriyetlerin asgari seviyeye indirilmesi sağlanabilir.

İMAR HUKUKU

1) Riskli yapıların tespiti nedir ve nasıl yapılır?

Risk tespit çalışmaları yalnızca bakanlık tarafından lisanslanmış kuruluşlar aracılığıyla yapı malikinin veya kanuni temsilcisinin başvurusu üzerine yapılabilir. Yapı denetim masraflarının sorumluluğu ise malik üzerindedir.

Denetim sonucunda riskli olarak öngörülen binalara ilişkin raporlar Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından incelenir. İncelemenin ardından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, tapu idaresine riskli olduğuna dair şerh koyması gerektiğini bildirir ve malike tebliğ eder. İtiraz edilmeyen veya itiraz değerlendirilmesi ile riskli olduğu kesinleşen yapılara ise yıkım ruhsatı başvurusu yapmak üzere 2 aylık süre verilir.

Yapının malik tarafından süresi içinde yıkılmaması durumunda ise yapı, idare tarafından yıktırılarak masrafların ödenmesi için malike rücu edilir. İdare tarafından özellikle süre verilmediği sürece, her ne kadar maliklerce risk denetimi yaptırılması zorunlu olmasa da depreme karşı binalarımızın daha güvenli olması için elde bulunan bina stoğunun eski yapılar başta olmak üzere incelenmesi gerekmektedir.

2) Kiracılar riskli yapının tespitini isteyebilir mi?

6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun, afet riski bulunan alanlarda yer alan yapıların dönüştürülmesi amacıyla yapılar üzerinde risk tespiti talep etme yetkisini yalnızca malik (yapı veya bağımsız bölüm sahibi) veya idareye vermiştir. Bu nedenle kiracıların oturdukları binaya ait risk tespiti yapılmasını doğrudan talep etme hakkı bulunmamaktadır.

Bununla birlikte idarenin, riskli yapının tespiti maliklere süre verme yetkisi ve görevi bulunduğundan kiracılar bu tür taleplerini Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına iletebilirler.

3) Risk denetiminden kaçınılabilir mi?

Mevcut durumda yapıların riskli olup olmadığının tespiti ve yapıların düzenli olarak test edilmesi zorunlu değildir. Buna rağmen 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından yapının risk durumunun tespiti için maliklere süre verilmesi durumunda, malik bundan kaçınsa dahi tespit çalışmaları idarece tamamlanıp masrafları maliklere yansıtılır.

SİGORTA HUKUKU

1) ZORUNLU DEPREM SİGORTASI

Zorunlu deprem sigortası, 1999 depreminin yıkıcı etkisini ve ardından gelen ekonomik krizin etkilerini azaltmak amacıyla olası afet durumlarında zararın kamu bütçesi üzerinden kısmen alınmasını sağlayan bir sigorta türüdür. Yıllar içinde sigorta primlerinin birikmesiyle bir fon oluşmasını sağlar. Buna karşılık afet durumları dışında, normal zamanlarda kamu bütçesinden herhangi bir kaynak transferi yapılmaz.

Doğal Afet Sigortaları Kurumu (“DASK”) ise poliçeleri ve toplanan fonları yönetmek için kurulmuş olan, kendine özgü tüzel kişiliğe sahip bir kamu kurumudur. Finansalları bağımsız bir denetçi kuruluş tarafından yıllık olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu’na raporlanır. DASK’ın yetkilileri, bugün itibariyle reasürans sözleşmeleriyle beraber 117 Milyar TL hasarın tazmin edilebileceği büyüklükte bir fon oluştuğunu açıklamıştır. Söz konusu fonun varlığı ülkede faaliyet gösteren özel sigorta şirketleri açısından da büyük bir güvence oluşturur. Zira özel sigorta şirketleri ilave deprem teminatı olarak yalnızca DASK teminatının dışında kalan hasar miktarını tazmin etmekle yükümlüdür.

Afet Sigortaları Kanunu gereğince, KMK kapsamındaki bağımsız bölümler, tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar, bu binalar içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler ile doğal afetler nedeniyle devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenler zorunlu deprem sigortasına tabidir. Bu sigorta ile depremin doğrudan neden olduğu maddi zararlar ile deprem sonucu meydana gelen yangın, infilak, dev dalga (tsunami) veya yer kaymasının sigortalı binalarda neden olacağı hasarlar (temeller, ana duvarlar, bağımsız bölümleri ayıran ortak duvarlar, bahçe duvarları, istinat duvarları, tavan ve tabanlar, merdivenler, asansörler, sahanlıklar, koridorlar, çatılar, bacalar ve yapının benzer nitelikteki tamamlayıcı kısımlarında meydana gelenler de dahil olmak üzere), sigorta bedeline kadar DASK tarafından teminat altına alınmıştır.

Zorunlu deprem sigortası yapılan bir meskenin sigorta bedeli, her halde “Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatında” belirlenen azami teminat tutarından çok olamaz. 2023 yılı itibariyle azami sigorta bedeli 640 Bin TL olarak belirlenmiştir. Buna ek olarak, ödemelerde hesaplanan tazminat tutarına yüzde 2 tenzil-i muafiyet uygulanmaktadır.

Zorunlu deprem sigortası poliçesini düzenleyen sigorta şirketi, sigorta sözleşmesinin bitiminden önce elektronik posta, kısa mesaj (SMS) veya çağrı merkezi kanalıyla sözleşmenin sona ereceğini ve yeni bir sigorta yaptırma zorunluluğunu sözleşme sahiplerine bildirmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesinden doğan zarardan sigorta şirketi sorumlu olacaktır.

2) İLAVE DEPREM SİGORTALARI

Özel sigortacılar ile yapılan deprem hasarına ilişkin klozlar “Yangın Sigortası Genel Şartları” içinde “Deprem ve Yanardağ Püskürmesi” klozu altında değerlendirilir. Deprem, tsunami ve yanardağ püskürmesi sonucunda oluşan zararlar; bunların sonucunda doğrudan veya dolaylı olarak meydana gelen yangın, infilak, yer kayması veya toprak çökmesi sonucunda oluşan zararlar da dahil olmak üzere bütün zararlar, temeller ve istinat duvarları teminata eklenmiştir. Bu teminat klozunda dikkat edilmesi gereken başlıca hususlardan biri, rizikonun aynı zamanda zorunlu deprem sigortası ile teminat altına alındığı durumlarda, sigortacının ilave konut sigorta poliçeleri yönünden yalnızca DASK teminatı dışında kalan kısmı güvenceye almasıdır.

Muafiyet ve teminata ilişkin diğer hususlar ise serbestçe belirlenebilir. Teminat miktarı belirlenirken teminatın sigorta edilen malın değerini aşması durumunda, aşkın sigorta nedeniyle aşılan kısma ilişkin ödeme yapılamayacağı unutulmamalıdır. Bu nedenle, ilave konut sigortaları yönünden sigorta poliçesi yapılırken teminat değerleri dikkatle incelenmelidir. Aşkın ve eksik sigorta poliçesi oluşturularak teminat açığı oluşturulmamalı veya fazla prim ödemesi yapmaktan kaçınılmalıdır. Bunlara ek olarak sigorta şirketinin, rizikonun gerçekleşmesi sonucunda ödediği tazminatı, en başından beri hasarın meydana gelmesine sebep olan veya hasar gerçekleştikten sonra ağırlaşmasına sebep olan diğer sorumlulara rücu etme şansı bulunmaktadır.

İDARENİN SORUMLULUĞU

1) Devletin depremden önce ve depremden sonra olmak üzere temel sorumlulukları nelerdir?

Anayasa’nın 56 ve 17 maddeleri uyarınca deprem bölgelerindeki kaçak yapılaşmayı engellemek, yıkılan veya tadilatı mümkün olmayan binaları tahliye ettirmek, tadilatı mümkün olmayan yapıları derhal yıktırmak, kentsel dönüşüm uygulamaları yapmak, tehlikeli bölgelerde yapılaşmayı engellemek, sağlıksız durumda olan yıkılmak üzere olan binaların yıkılmasını sağlamak devletin sorumluluğundadır.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 2 maddesinde düzenlenen yaşam hakkının, devletin depreme karşı vatandaşlarını koruma yükümlülüğünün yanında ölümle sonuçlanan olaylardan sorumlu kişilerin tespit edilmesi ve haklarında etkin bir soruşturma süreci yürütülmesi de mahkeme içtihatları neticesinde devletin yaşam hakkı kapsamındaki pozitif yükümlülüklerinden biri olarak sayılmıştır.

2) Devletin depremin mücbir sebep olduğuna yönelik savunması devleti sorumluluktan kurtarabilir mi?

Deprem gibi doğal afetlerde idarenin meydana gelebilecek hizmet kusurlarına dayanılarak doğrudan maddi ve manevi zararların tazmini talep edilebilir. Ancak bu noktada idarenin denetim ve gözetim yükümlülüğünden kaynaklı hizmet kusurunun bulunması gerekmektedir.

Mücbir sebep idarenin sorumluluğunu azaltacak veya kaldıracak bir hukuki savunma olmasına rağmen, deprem kuşağında yer alan riskli bölgelerde depremin gerçekleşme ihtimali idare tarafından bilindiğinden deprem her durumda mücbir sebep olarak kabul edilemez. Mücbir sebepten bahsedebilmek için öngörülemezlik, dışsallık ve karşı konulamazlık unsurlarının hepsinin aynı anda varlığı gerekir.

Danıştay 11 Dairesinin 20.06.2007 tarihli ve 2005/1353 E., 2007/6248 K. kararına göre;

“Deprem kuşağında yer alan bölgede, deprem gerçeğinin bir veri alınması suretiyle yerleşmelerle ilgili alanların belirlenmesi, bu alanlardaki yapılaşmaya ilişkin kararların alınması, uygulanması ve denetlenmesiyle ilgili idari faaliyetlerin bütünündeki olumsuzluklardan oluşan idarenin ‘olumsuz eyleminin’ bulunması durumunda, depremin mücbir sebep olarak değerlendirilerek zararla illiyet bağını kestiğini kabule olanak bulunmamaktadır.

Bu durumda, Mahkemece uğranıldığı ileri sürülen zararın oluşumunda idarenin hizmet kusuru bulunup bulunmadığının değerlendirilmesi sonucu bir karar verilmesi gerekirken depreminin mücbir sebep kabul edilerek zararla idari faaliyet arasındaki nedensellik bağının ortadan kalktığı gerekçesiyle davanın reddi yolundaki kararda isabet görülmemiştir.”

İşbu belge müvekkillerimizin bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanmış olup, hukuki tavsiye olarak nitelendirilemez.

Daha fazla bilgi için lütfen iletişime geçiniz:

AKTAY HUKUK BÜROSU

Av. Faruk AKTAY (faruk@aktay.av.tr)

Yapı Kredi Plaza B Blok Kat:11 Beşiktaş/İstanbul

Telefon: +90 (212) 216 40 00

www.aktay.av.tr

18 Şubat 2022 tarih ve 31754 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan “Fiyat Etiketi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile 28 Haziran 2014 tarihli ve 29044 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Fiyat Etiketi Yönetmeliğinin (“Yönetmelik”) bazı maddeleri tadil edilmiş olup işbu değişiklikler 1 Mart 2022 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Bu değişikliklerin özellikle e-ticaret ve perakende satış sektörünü etkilemesi beklenmektedir.

Güncel Değişikler:

Yönetmeliğin Tanımlar başlıklı 4. maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir:

“b) Bakanlık: Ticaret Bakanlığını,

c) Fiyat etiketi: Satıcı tarafından perakende satışa arz edilen mallara ilişkin olarak Yönetmelik ile belirlenen zorunlu hususlar hakkında tüketicileri bilgilendirme amacı ile kullanılan etiketi,

g) Malın birim fiyatı: Bir malın ticari teamül ile yerleşmiş satış usul ve şekillerine göre adet, uzunluk, ağırlık, alan veya hacim ölçülerinden malın türüne uygun olan ölçü biriminin net miktarıyla ifade edilen tüm vergiler dâhil fiyatını,

h) Satış fiyatı: Satılan bir malın net miktarı üzerinden hesaplanan tüm vergiler dahil peşin fiyatını veya sunulan hizmetin tüm vergiler dahil peşin fiyatını,”

n) Net miktar: Ambalajlı malın, ambalaj malzemesi ve mal ile birlikte ambalajlanan diğer malzemeler hariç miktarını,”

Böylece malın birim fiyatı ve satış fiyatının kapsamı belirlenmiş olup net miktar üzerinden vergiler dahil olarak hesaplanması gerektiği açıkça ifade edilmiştir.

Yapılan bir diğer değişiklik ise Yönetmeliğin etiket bulundurma zorunluluğunu düzenleyen 5. maddesinin ikinci fıkrasına “…Türkçe yazılması zorunludur” ibaresinin eklenmesidir. Buna göre etiket ve listelerde bulunması zorunlu hususların, yani malın üretim yeri, ayırıcı özelliği, tüm vergiler dâhil satış fiyatı ve birim fiyatı gibi bilgilerin, Türkçe olarak yazılması zorunlu hale gelmiştir.

Aynı maddeye (f) bendi eklenerek, ambalajlı malın satış fiyatından ayrı olarak ambalajın teslimine ve iadesine ilişkin depozito bedeli var ise söz konusu depozito bedelinin tutarı da etiket ve listelerde zorunlu unsurlar arasında sayılmıştır.

Yönetmeliğin 7. maddesinin birinci fıkrasına “…ambalajının yahut kaplarının üzerine” ibaresi eklenmiş olup perakende olarak satışa arz edilen mallara konulması zorunlu olan etiketlerin malın yanı sıra ambalajı veya kaplarının üzerine de yerleştirilebileceği hüküm altına alınmıştır.

Ticaret Bakanlığınca yapılan en önemli değişiklik ise Yönetmeliğin indirimli satışlara ilişkin 11. maddesinin birinci fıkrasındaki değişikliktir. İşbu hükmün eski hali, indirimli olarak satışa sunulan mal veya hizmetin, indirimden önceki satış fiyatının tespitinde sadece “indirimli satış fiyatından bir önceki satış fiyatı”nın esas alınacağı şeklindedir. Yeni düzenleme ise aşağıdaki gibidir;

“İndirimli satışa konu edilen mal veya hizmetin indirimli satış fiyatı, indirimden önceki fiyatı, tarife ve fiyat listeleri ile etiketlerinde gösterilir. İndirimli satışa konu edilen mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde indirimin uygulandığı tarihten önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınır. Meyve ve sebze gibi çabuk bozulabilen mallara ilişkin etiketlerde indirim miktarı veya oranı hesaplanırken indirimli fiyattan bir önceki fiyat esas alınır. Bu hususlara ilişkin ispat külfeti satıcı veya sağlayıcıya aittir.”

Böylece indirimden önceki satış fiyatı, indirimli satış fiyatından bir önceki satış fiyatı değil indirimin uygulandığı tarihten önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük fiyat olarak belirlenecektir. Bu değişiklik ile sahte indirimlerin önüne geçilmesi ve tüketicinin korunması amaçlanmaktadır.

Ek olarak 1 Şubat 2022 tarih ve 31737 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesi uyarınca Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinin 14. maddesinin üçüncü fıkrası şu şekilde değiştirilmiştir:

“Bir mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde indirimin uygulandığı tarihten önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınır.  Meyve ve sebze gibi çabuk bozulabilen mallara ilişkin reklamlarda indirimin miktarı veya oranı hesaplanırken, indirimli fiyattan bir önceki fiyat esas alınır. Bu hususlara ilişkin ispat külfeti reklam verene aittir.”

Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinin dayanağı 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 61, 62, 63 ve 84. maddeleri olduğundan ve fakat Yönetmeliğin dayanağının 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 54 ve 84. maddeleri olduğundan yapılan bu değişikliğin, fiyat etiketlerini kapsayıp kapsamadığı noktasında soru işaretleri oluşmuştur. Uygulamadaki bu sorunu gidermek ve mevzuatı uyumlulaştırmak amacıyla da Yönetmelikte aynı yönde değişiklik yapılmıştır.

Uygulamadaki Problemler:

Yapılan son değişiklikler ile uygulamada; koşullu indirimlerde ve aynı ürünü farklı online platformlarda satan satıcıların indirimden önceki fiyat tespiti için hangi fiyatı esas alması gerektiği tartışma konusu haline gelmiştir.

Koşullu indirimden kasıt, belli bir tutarda alışveriş yapılması halinde belirli ürünlere bir miktar indirim uygulanmasıdır. Burada uygulanacak indirim miktarında, ürünün önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük fiyatının baz alınması gerektiği savunulmaktadır.

Aynı ürünün farklı online platformlarda farklı fiyatlar üzerinden satılması halinde ise satıcıların her bir platform için kendi belirledikleri fiyat üzerinden indirimden önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük fiyatı esas almaları gerektiği düşünülmektedir. Başka bir deyişle, aynı ürünün farklı platformlardaki en düşük fiyatı indirimden önceki fiyat tespiti için kıstas olmayacaktır.

I. GİRİŞ

2010/4 Sayılı Rekabet Kurulu’ndan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ (“2010/4 Sayılı Tebliğ”) 2010 yılında yayımlanmış olup mevcut döviz kuru ve ekonomik koşullar nedeniyle yakın zamanda değiştirilmiştir. Bu kapsamda, 2010/4 Sayılı Tebliğde Değişiklik Yapılması Hakkında (“2022/2 Sayılı Tebliğ”) 4 Mart 2022 tarihli Resmî Gazetede yayımlanmıştır. Söz konusu 2022/2 Sayılı Tebliğ 4 Mayıs 2022 tarihinde yürürlüğe girecektir.

II. ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER

Bu kapsamda başlıca düzenlemeler ve değişiklikler aşağıdaki gibidir:

1. Ciro Eşiklerinin Yükseltilmesi:

Rekabet Kurumu, yalnızca büyük ölçekli devralmaları, birleşmeleri ve ortak girişimleri incelemeyi amaçlamasına rağmen, birleşme/devralma başvuruları için ciro eşiklerini en son 2012 yılında güncellemiştir. 2021 yılına gelindiğinde, Türkiye’de döviz ve enflasyon oranlarındaki önemli artışlar nedeniyle nispeten düşük kalan bu ciro eşikleri, Rekabet Kurumu’na bildirilen işlem sayısında da önemli bir artışa neden olmuştur.

Değişiklik öncesinde 2010/4 Sayılı Tebliğ’e göre aşağıdaki durumlarda birleşme ve devralma bildirimi zorunlu tutulmuştur:

• İşlem taraflarının Türkiye pazarındaki toplam cirolarının 100 milyon TL’yi, işlem taraflarından en az ikisinin ayrı ayrı cirolarının Türkiye’de 30 milyon TL’yi aşması veya
• Devralınacak varlık(lar)ın veya işletmenin veya birleşme taraflarından birinin Türkiye cirosunun 30 milyon TL’yi, işleme taraf olan diğer taraflardan en az birinin küresel cirosunun ise 500 milyon TL’yi aşması.

2022/2 Sayılı Tebliğ’in yürürlüğe girdiği tarihten itibaren aşağıdaki eşikleri aşan birleşme ve devralmalar bildirime tabi olacaktır:

• Türkiye pazarında işlem taraflarının toplam cirolarının 750 milyon TL’yi ve işlem taraflarından en az ikisinin ayrı ayrı cirolarının Türkiye’de 250 milyon TL’yi aşması veya
• Devralmalarda devredilen varlık(lar)ın veya devralma konusu işletmelerin ve birleşmelerde taraflardan en az birinin Türkiye cirosu 250 milyon TL’yi, işleme taraf olan diğer taraflardan en az birinin dünya çapındaki cirosunun 3 milyar TL’yi aşması.

2. Teknoloji Şirketleri için İstisna:

2022/2 Sayılı Tebliğ teknoloji işletmeleri için de yeni bir birleşme kontrol rejimi getirmiştir. 2022/2 Sayılı Tebliğ’de teknoloji işletmeleri; (i) dijital platformlar, (ii) yazılım ve oyun yazılımları, (iii) finansal teknolojiler, (iv) biyoteknoloji, (v) farmakoloji, (vi) tarım kimyasalları ve (vii) sağlık teknolojileri olarak tanımlanmıştır.

2022/2 sayılı Tebliğ’in 2. maddesinin ikinci fıkrasına göre Türkiye coğrafi pazarında faaliyet gösteren veya Türkiye’de Ar-Ge yapan veya Türkiye’deki kullanıcılara hizmet sunan teknoloji işletmelerinin devralınmasında 250 milyon TL eşiği uygulanmayacaktır.

Teknoloji işletmelerinin yerel ciro eşiklerinin kullanımından muaf tutulması sonucunda, bu işletmeler Türkiye’de neredeyse kategorik olarak bildirime tabi hale gelmiştir. Bu kapsamda, teknoloji işletmelerinin devralınmasına ilişkin işlemlerin Rekabet Kurumu onayına tabi olması ve söz konusu işletmelerin korunması amaçlanmaktadır.

3. Ciro Hesaplamalarının Uyumlu Hale Getirilmesi:

Rekabet Kurumu, finansal kuruluşların ciro hesaplamalarını da revize etmiştir.

Buna göre, 2022/2 sayılı Tebliğ, “katılım bankaları” terimini hariç tutmakta ve bankaların tüm yasal şekillerini kapsayan genel olarak “bankalar” terimine atıfta bulunmaktadır. Böylece bankaların, finansal kiralama, faktöring ve finansman şirketlerinin, aracı kurumların ve portföy yönetim şirketlerinin, sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin birleşme ve devralmaları için gerekli ciro eşiklerinin hesaplanması yürürlükteki mevzuata uyumlu hale getirilmiştir.

4. E-Devlet Üzerinden Bildirim Formu Gönderimi:

2010/4 Sayılı Tebliğ kapsamında bildirim formu ve ekinde bulunan belgeler fiziki teslimat ile Rekabet Kurumu’nun Ankara’daki merkezine teslim edilmektedir. Ancak, değişikliğe göre, Rekabet Kurumu’na yapılacak birleşme/devralma başvuruları için isteğe bağlı “e-devlet” platformu da seçenekler arasına eklenmiştir. Bu e-gönderim platformu son zamanlarda uygulamada kullanılmaya başlanmış olsa da 2022/2 Sayılı Tebliğ ile resmiyet kazanmıştır.

5. Etkin Rekabetin Önemli Ölçüde Engellenmesi:

4054 sayılı Kanun’un 7. maddesinin birinci fıkrası uyarınca birleşme ve devralma başvurularında uygulanan test 16 Haziran 2020 tarihinde değiştirilmiştir. Rekabet Kurumu tarafından birleşme ve devralma denetimlerinde yapılan “hâkim durum testi” yerine Avrupa Birliği’ndeki yaklaşıma uygun olarak “etkin rekabetin önemli ölçüde engellenmesi” (“SIEC”), getirilmiştir.

4054 sayılı Kanun ile ikincil mevzuatın uyumlaştırılması için 2022/2 Sayılı Tebliğ’de şu ifadelere yer verilmiştir:

“Başta hâkim durum yaratılması ya da mevcut bir hâkim durumun güçlendirilmesi olmak üzere ülkenin bütününde yahut bir kısmında etkin rekabetin önemli ölçüde azaltılması sonucunu doğuran birleşme veya devralmalara izin verilmez.”

“Bir ya da birden fazla teşebbüsün başta hâkim durum yaratılması” ibaresi “başta hâkim durum yaratılması ya da mevcut bir hâkim durumun güçlendirilmesi” şeklinde değiştirilerek uyum sağlanmıştır.

6. Yeni Bildirim Formu:

2010/4 Sayılı Tebliğ’in eki olan bildirim formunda da değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklik ile Rekabet Kurumu, istenen bilgilerin detaylandırılmasını ve bildirimlerin Rekabet Kurumu’na eksiksiz olarak iletilmesini sağlamayı amaçlamaktadır.

Buna göre, yeni bildirim formu, işlem taraflarının Türkiye’de etkilenen pazarların bulunduğu durumlarda, tarafların bu pazarlarda sahip oldukları pazar paylarına bakılmaksızın ayrıntılı pazar bilgisi vermelerini gerektirmektedir. Yani Rekabet Kurumu, zorunlu “uzun form” bildirimi için pazar payı eşiklerini kaldırmıştır.

Öte yandan, bildirim formunun giriş kısmının 2. paragrafına göre, işlem taraflarının yalnızca iki durumda “kısa form” bildirimi yapması mümkündür: (i) İşlem taraflarından birinin, ortak kontrole sahip olduğu bir teşebbüsün tam kontrolünü elde etmesi veya (ii) Türkiye’de etkilenen pazar bulunmaması.

III. SONUÇ

Ciro eşiklerinin önemli ölçüde yükselmesi ile birlikte 2010/4 Sayılı Tebliğ çok daha az işlemi kapsayacağı için Rekabet Kurumu’na bildirilen işlem sayısının azalması beklenmektedir.

Teknoloji işletmelerinin devralınması için getirilen bildirim zorunluluğu, teknoloji ve dijital platformların Rekabet Kurumu’nun odak noktasında olduğunu ve gelecekte bu platformlara ilişkin daha fazla düzenleme yapılabileceğini göstermektedir.